Vai trò của nghiên cứu trong thực hành ứng dụng Tư duy thiết kế

250

27/7/2024 (TuDuyThietKe.Edu.vn) – Tư duy thiết kế (Design Thinking) đã trở thành một phương pháp tiếp cận được ưa chuộng trong việc giải quyết các vấn đề và tạo ra những giải pháp sáng tạo hiện nay. Và để áp dụng hiệu quả công cụ này, vai trò của nghiên cứu là không thể thiếu. Dưới đây Nguyễn Trung Hòa sẽ chia sẻ về tầm quan trọng vai trò của nghiên cứu trong thực hành ứng dụng Tư duy thiết kế theo góc nhìn của hai nhóm phương pháp nghiên cứu chính đó là: nghiên cứu sơ cấp và nghiên cứu thứ cấp.

Trước khi tìm hiểu vai trò của nghiên cứu trong việc ứng dụng vào Design Thinking, chúng ta hãy cùng nhau ôn lại khái niệm về Tư duy thiết kế. Đây là một phương pháp tiếp cận lấy con người làm trung tâm để giải quyết vấn đề và đổi mới sáng tạo. Quá trình này thường bao gồm năm giai đoạn chính: Đồng cảm, Xác định vấn đề, Phát triển ý tưởng, Tạo mẫu, và Kiểm thử.

Điểm mấu chốt của Tư duy thiết kế là sự thấu hiểu sâu sắc về nhu cầu và mong muốn của người dùng. Và chính tại đây, vai trò của nghiên cứu trở nên vô cùng quan trọng.

🎯 Xem thêm: Tư duy thiết kế: công cụ vạn năng áp dụng trong mọi lĩnh vực

💗 Bài viết chỉ gợi mở những vấn đề cần quan tâm của vài trò nghiên cứu trong việc ứng dụng công cụ Design Thinking. Bạn cần được tư vấn & hướng dẫn (cầm tay chỉ việc + kết hợp AI và nhiều mẫu công cụ có sẵn) để áp dụng một cách nhanh chóng và hiệu quả Tư duy thiết kế vào lĩnh vực của mình vui lòng đăng ký với Trung Hòa ở Form cuối bài!

👉 Nhóm Zalo Thực hành Ứng dụng Design Thinking

Tại sao nghiên cứu lại quan trọng trong Tư duy thiết kế?

Nghiên cứu đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ và nâng cao hiệu quả của quá trình Tư duy thiết kế. Dưới đây là một số lý do chính:

1. Hiểu rõ người dùng: Nghiên cứu giúp chúng ta thu thập thông tin chi tiết về nhu cầu, hành vi và động lực của người dùng. Điều này là nền tảng cho giai đoạn Đồng cảm trong Tư duy thiết kế.
2. Xác định vấn đề chính xác: Thông qua nghiên cứu, chúng ta có thể phát hiện và định nghĩa chính xác vấn đề cần giải quyết, tránh việc tập trung vào những vấn đề không quan trọng.
3. Khám phá xu hướng: Nghiên cứu giúp chúng ta nắm bắt được các xu hướng mới trong ngành, từ đó có thể đưa ra những ý tưởng sáng tạo và phù hợp với thị trường.
4. Đánh giá giải pháp: Trong giai đoạn Kiểm thử, nghiên cứu giúp chúng ta thu thập phản hồi từ người dùng và đánh giá hiệu quả của giải pháp đề xuất.
5. Giảm thiểu rủi ro: Bằng cách thu thập và phân tích dữ liệu, chúng ta có thể dự đoán và giảm thiểu các rủi ro tiềm ẩn trong quá trình phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ.

Giờ đây, hãy cùng Trung Hòa đi sâu vào hai nhóm phương pháp nghiên cứu chính được sử dụng trong Tư duy thiết kế: nghiên cứu sơ cấp và nghiên cứu thứ cấp.

Nghiên cứu sơ cấp trong Tư duy thiết kế

Nghiên cứu sơ cấp, còn được gọi là nghiên cứu nguyên thủy, là quá trình thu thập dữ liệu trực tiếp từ nguồn gốc. Trong bối cảnh Tư duy thiết kế, điều này thường liên quan đến việc tương tác trực tiếp với người dùng hoặc khách hàng tiềm năng.

Các phương pháp nghiên cứu sơ cấp phổ biến:

1. Phỏng vấn sâu: Đây là cuộc trò chuyện một-đối-một với người dùng, giúp chúng ta hiểu sâu về nhu cầu, động lực và thách thức của họ. Phỏng vấn sâu cho phép chúng ta đặt câu hỏi mở và khám phá các chủ đề một cách chi tiết.
2. Quan sát người dùng: Phương pháp này liên quan đến việc theo dõi người dùng trong môi trường tự nhiên của họ. Nó giúp chúng ta phát hiện những hành vi và nhu cầu mà ngay cả người dùng cũng không nhận thức được.
3. Khảo sát: Khảo sát cho phép chúng ta thu thập dữ liệu từ một số lượng lớn người dùng. Chúng có thể được thực hiện online hoặc offline và thường bao gồm cả câu hỏi đóng và câu hỏi mở.
4. Nhóm tập trung: Đây là cuộc thảo luận được điều phối với một nhóm nhỏ người dùng. Phương pháp này giúp chúng ta thu thập nhiều ý kiến đa dạng và khám phá các chủ đề phức tạp.
5. Thử nghiệm người dùng: Trong phương pháp này, chúng ta yêu cầu người dùng thực hiện các nhiệm vụ cụ thể với sản phẩm hoặc nguyên mẫu. Điều này giúp chúng ta đánh giá tính khả dụng và phát hiện các vấn đề tiềm ẩn.

Ưu điểm của nghiên cứu sơ cấp:

• Cung cấp thông tin cập nhật và chính xác về người dùng.
• Cho phép tùy chỉnh nghiên cứu theo nhu cầu cụ thể của dự án.
• Tạo cơ hội để xây dựng mối quan hệ trực tiếp với người dùng.

Các vấn đề của nghiên cứu sơ cấp:

• Có thể tốn nhiều thời gian và chi phí.
• Đòi hỏi kỹ năng và kinh nghiệm trong việc thiết kế và thực hiện nghiên cứu.
• Có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận đối tượng nghiên cứu phù hợp.

Nghiên cứu thứ cấp trong Tư duy thiết kế

Nghiên cứu thứ cấp liên quan đến việc thu thập và phân tích dữ liệu đã được tổng hợp từ các nguồn khác. Mặc dù không trực tiếp như nghiên cứu sơ cấp, nhưng nghiên cứu thứ cấp vẫn đóng vai trò quan trọng trong quá trình Tư duy thiết kế.

Các nguồn nghiên cứu thứ cấp phổ biến:

1. Báo cáo ngành: Cung cấp cái nhìn tổng quan về xu hướng và thách thức trong ngành.
2. Nghiên cứu học thuật: Cung cấp thông tin sâu sắc về các lý thuyết và phương pháp liên quan.
3. Dữ liệu thống kê: Cung cấp số liệu định lượng về các xu hướng và hành vi người dùng.
4. Báo cáo thị trường: Cung cấp thông tin về quy mô thị trường, phân khúc khách hàng và đối thủ cạnh tranh.
5. Bài báo và blog: Cung cấp thông tin cập nhật về xu hướng và ý kiến trong ngành.

Ưu điểm của nghiên cứu thứ cấp:

• Tiết kiệm thời gian và chi phí so với nghiên cứu sơ cấp.
• Cung cấp cái nhìn tổng quan về ngành và xu hướng.
• Có thể truy cập nhanh chóng và dễ dàng.

Thách thức của nghiên cứu thứ cấp:

• Dữ liệu có thể không cập nhật hoặc không phù hợp với bối cảnh cụ thể của dự án.
• Khó kiểm soát chất lượng và độ tin cậy của dữ liệu.
• Có thể thiếu thông tin chi tiết về người dùng cụ thể.

Kết hợp nghiên cứu sơ cấp và thứ cấp trong Tư duy thiết kế

Để tối ưu hóa quá trình Tư duy thiết kế, việc kết hợp cả hai phương pháp nghiên cứu sơ cấp và thứ cấp là điều cần thiết. Dưới đây là một số cách để tích hợp hiệu quả cả hai phương pháp:

1. Bắt đầu với nghiên cứu thứ cấp: Trước khi tiến hành nghiên cứu sơ cấp, hãy bắt đầu bằng việc thu thập thông tin từ các nguồn thứ cấp. Điều này giúp bạn xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc và xác định các lĩnh vực cần tập trung trong nghiên cứu sơ cấp.
2. Sử dụng nghiên cứu thứ cấp để định hình câu hỏi nghiên cứu: Thông tin từ nghiên cứu thứ cấp có thể giúp bạn xác định các chủ đề và câu hỏi quan trọng cần khám phá trong quá trình nghiên cứu sơ cấp.
3. Xác nhận kết quả nghiên cứu thứ cấp thông qua nghiên cứu sơ cấp: Sử dụng nghiên cứu sơ cấp để kiểm tra và xác nhận các xu hướng hoặc giả thuyết được phát hiện trong nghiên cứu thứ cấp.
4. Sử dụng nghiên cứu sơ cấp để điều chỉnh chiến lược: Kết quả từ nghiên cứu sơ cấp có thể giúp bạn điều chỉnh hoặc tinh chỉnh chiến lược dựa trên thông tin từ nghiên cứu thứ cấp.
5. Liên tục cập nhật thông tin: Sử dụng cả nghiên cứu sơ cấp và thứ cấp để liên tục cập nhật thông tin về người dùng và thị trường trong suốt quá trình Tư duy thiết kế.

Ứng dụng nghiên cứu trong các giai đoạn của Tư duy thiết kế

Hãy xem xét cách nghiên cứu được áp dụng trong từng giai đoạn của quá trình Tư duy thiết kế:

1. Giai đoạn Đồng cảm:

• Nghiên cứu sơ cấp: Thực hiện phỏng vấn sâu và quan sát người dùng để hiểu nhu cầu và cảm xúc của họ.
• Nghiên cứu thứ cấp: Xem xét các báo cáo ngành và nghiên cứu học thuật để hiểu bối cảnh rộng hơn.

2. Giai đoạn Xác định vấn đề:

• Nghiên cứu sơ cấp: Sử dụng thông tin từ phỏng vấn và quan sát để xác định các vấn đề chính.
• Nghiên cứu thứ cấp: Phân tích dữ liệu thống kê và báo cáo thị trường để xác định các xu hướng và thách thức trong ngành.

3. Giai đoạn Phát triển ý tưởng:

• Nghiên cứu sơ cấp: Tổ chức các buổi brainstorming với người dùng để thu thập ý tưởng mới.
• Nghiên cứu thứ cấp: Tìm hiểu các giải pháp sáng tạo đã được áp dụng trong các lĩnh vực tương tự.

4. Giai đoạn Tạo mẫu:

• Nghiên cứu sơ cấp: Thực hiện các bài kiểm tra người dùng với các nguyên mẫu ban đầu.
• Nghiên cứu thứ cấp: Tham khảo các nghiên cứu về tính khả dụng và trải nghiệm người dùng.

5. Giai đoạn Kiểm thử:

• Nghiên cứu sơ cấp: Tiến hành thử nghiệm A/B và thu thập phản hồi chi tiết từ người dùng.
• Nghiên cứu thứ cấp: So sánh kết quả với các tiêu chuẩn ngành và nghiên cứu tương tự.

Các rao cản trong việc áp dụng nghiên cứu vào Tư duy thiết kế

Mặc dù nghiên cứu đóng vai trò quan trọng trong Tư duy thiết kế, việc áp dụng nó một cách hiệu quả không phải lúc nào cũng dễ dàng. Dưới đây là một số rào cản, khó khăn phổ biến và cách khắc phục:

1. Cân bằng giữa nghiên cứu và hành động:
   • Thách thức: Dễ rơi vào tình trạng “phân tích tê liệt”, khi quá nhiều thời gian dành cho nghiên cứu mà không đi đến hành động.
   • Giải pháp: Đặt ra các mốc thời gian cụ thể cho nghiên cứu và chuyển sang hành động. Áp dụng phương pháp nghiên cứu linh hoạt, cho phép điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết.
2. Xử lý dữ liệu phức tạp:
   • Thách thức: Nghiên cứu có thể tạo ra một lượng lớn dữ liệu phức tạp, khó phân tích và rút ra insights.
   • Giải pháp: Sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu và visualize hóa để làm rõ các patterns. Tổ chức các buổi phân tích dữ liệu nhóm để tận dụng nhiều góc nhìn khác nhau.
3. Thiên kiến cá nhân:
   • Thách thức: Nhà nghiên cứu có thể vô tình đưa ra các giả định hoặc thiên kiến cá nhân vào quá trình nghiên cứu.
   • Giải pháp: Áp dụng phương pháp nghiên cứu đa dạng và thu thập ý kiến từ nhiều nguồn khác nhau. Thường xuyên kiểm tra và thách thức các giả định của bản thân.
4. Đảm bảo tính đại diện của mẫu nghiên cứu:
   • Thách thức: Khó khăn trong việc tiếp cận đối tượng nghiên cứu đa dạng và đại diện.
   • Giải pháp: Sử dụng các phương pháp lấy mẫu phù hợp và cố gắng tiếp cận các nhóm đối tượng khác nhau. Kết hợp nghiên cứu online và offline để mở rộng phạm vi tiếp cận.
5. Duy trì tính liên tục của nghiên cứu:
   • Thách thức: Nghiên cứu thường được xem như một hoạt động một lần, không liên tục.
   • Giải pháp: Xây dựng văn hóa nghiên cứu liên tục trong tổ chức. Thiết lập các quy trình để thu thập và phân tích dữ liệu thường xuyên.

Giá trị tương lai của nghiên cứu trong Tư duy thiết kế

Khi công nghệ và xã hội tiếp tục phát triển, vai trò của nghiên cứu trong Tư duy thiết kế cũng sẽ evolve. Dưới đây là một số xu hướng và dự đoán về tương lai của nghiên cứu trong lĩnh vực này:

1. Ứng dụng AI và Machine Learning: Công nghệ AI sẽ giúp tự động hóa việc thu thập và phân tích dữ liệu, cho phép nhà thiết kế tập trung vào việc giải thích và áp dụng insights.
2. Nghiên cứu thực tế ảo và tăng cường: VR và AR sẽ mở ra những cách mới để nghiên cứu trải nghiệm người dùng, cho phép nhà thiết kế “đặt mình” vào môi trường của người dùng một cách sâu sắc hơn.
3. Dữ liệu lớn và Internet of Things: Sự phát triển của IoT sẽ cung cấp nguồn dữ liệu phong phú về hành vi người dùng trong thời gian thực, giúp nghiên cứu trở nên chính xác và cập nhật hơn.
4. Nghiên cứu đa văn hóa và toàn cầu: Với sự kết nối toàn cầu ngày càng tăng, nghiên cứu trong Tư duy thiết kế sẽ cần tập trung hơn vào việc hiểu và thiết kế cho các đối tượng đa dạng về văn hóa.
5. Nghiên cứu bền vững: Xu hướng thiết kế bền vững sẽ đòi hỏi các phương pháp nghiên cứu mới, tập trung vào tác động dài hạn của sản phẩm và dịch vụ đối với môi trường và xã hội.

Nghiên cứu đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo rằng quá trình Tư duy thiết kế thực sự tập trung vào người dùng và dẫn đến những giải pháp sáng tạo, hiệu quả. Bằng cách kết hợp cả nghiên cứu sơ cấp và thứ cấp, chúng ta có thể xây dựng một bức tranh toàn diện về nhu cầu của người dùng, xu hướng thị trường và cơ hội đổi mới.

Việc áp dụng nghiên cứu vào Tư duy thiết kế không phải là một quá trình một chiều. Nó đòi hỏi sự linh hoạt, tư duy phản biện và khả năng thích ứng với những thông tin mới. Những nhà thiết kế và nhà nghiên cứu giỏi nhất là những người có thể cân bằng giữa việc thu thập thông tin chi tiết và khả năng đưa ra quyết định dựa trên những hiểu biết sâu sắc đó.

Khi chúng ta tiến vào tương lai, vai trò của nghiên cứu trong Tư duy thiết kế sẽ chỉ trở nên quan trọng hơn. Với sự phát triển của công nghệ và sự phức tạp ngày càng tăng của các vấn đề xã hội, việc hiểu sâu sắc về người dùng và bối cảnh của họ sẽ là chìa khóa để tạo ra những giải pháp thực sự có ý nghĩa và tác động.

Điều quan trọng là phải nhớ rằng “Tư duy thiết kế không phải là một quá trình tuyến tính” và “Nghiên cứu không chỉ giới hạn ở giai đoạn đầu, mà cần được tích hợp xuyên suốt quá trình”. Bằng cách liên tục học hỏi, thử nghiệm và điều chỉnh dựa trên phản hồi, chúng ta có thể tạo ra những sản phẩm và dịch vụ không chỉ đáp ứng nhu cầu hiện tại của người dùng mà còn dự đoán và hình thành nên những nhu cầu trong tương lai.

Dr Nguyễn Trung Hòa