30/7/2024 (TuDuyThietKe.Edu.vn) – Personas là các mô hình đại diện cho nhóm người dùng mục tiêu mà bạn đang thiết kế sản phẩm hoặc dịch vụ khi ứng dụng Tu duy thiết kế (Design Thinking). Chúng giúp tạo ra sự hiểu biết sâu sắc về nhu cầu, mong muốn và hành vi của người dùng, từ đó giúp định hình các quyết định thiết kế và phát triển sản phẩm.
Khi sử dụng công cụ Tư duy thiết kế, persona thường được tạo ra trong giai đoạn thứ hai – giai đoạn Xác định (Define). Trong giai đoạn Xác định, các nhà tư duy thiết kế tổng hợp nghiên cứu và phát hiện của họ từ giai đoạn đầu tiên, giai đoạn Đồng cảm. Sử dụng persona chỉ là một phương pháp, trong số những phương pháp khác, có thể giúp các nhà thiết kế chuyển sang giai đoạn thứ ba, giai đoạn Ý tưởng. Các persona sẽ được sử dụng làm hướng dẫn cho các buổi lên ý tưởng như Brainstorm, SCAMPER hay Worst Possible Idea.
Trong Tư duy thiết kế, Personas đóng vai trò then chốt vì chúng giúp:
- Tạo sự đồng cảm: Personas giúp các nhà thiết kế và marketer đặt mình vào vị trí của khách hàng, hiểu rõ hơn về nhu cầu, mong muốn và thách thức của họ.
- Tập trung vào người dùng: Thay vì tập trung vào tính năng sản phẩm, Personas giúp chúng ta tập trung vào việc giải quyết vấn đề thực sự của người dùng.
- Cải thiện quá trình ra quyết định: Với Personas, các quyết định thiết kế và marketing được đưa ra dựa trên hiểu biết sâu sắc về người dùng, thay vì dựa vào giả định.
- Tăng cường giao tiếp nội bộ: Personas tạo ra một ngôn ngữ chung giữa các bộ phận khác nhau trong tổ chức, giúp mọi người hiểu rõ hơn về đối tượng mục tiêu.
Câu hỏi đặt ra là thường có mấy loại personas chúng ta cần chú ý khi vận dụng Tư duy thiết kế? Theo Tiến sĩ và chuyên gia nghiên cứu về personas trong Tư duy thiết kế – Lene Nielsen thì thường có 4 loại personas mà bạn cần quan tâm theo 4 góc nhìn khác nhau để đảm bảo rằng chúng mang lại giá trị cao nhất cho dự án / dịch vụ thiết kế bạn đang thực hiện.
1. Personas dựa trên mục tiêu (Goal-based Personas)
Loại Personas đầu tiên và có lẽ là phổ biến nhất chính là Personas dựa trên mục tiêu. Như tên gọi của nó, loại Personas này tập trung vào mục tiêu chính mà người dùng muốn đạt được khi sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn.
Đặc điểm của Personas dựa trên mục tiêu:
- Tập trung vào những gì người dùng muốn đạt được
- Mô tả chi tiết về động lực và thách thức của người dùng
- Thường bao gồm thông tin về hành vi và thái độ của người dùng
Cách xây dựng Personas dựa trên mục tiêu:
- Xác định mục tiêu chính của người dùng
- Mô tả các bước họ thực hiện để đạt được mục tiêu đó
- Xác định những trở ngại và thách thức họ gặp phải
- Mô tả cảm xúc và suy nghĩ của họ trong quá trình đó
Ví dụ về Personas dựa trên mục tiêu:
Hãy tưởng tượng bạn đang phát triển một ứng dụng học ngoại ngữ. Một Personas dựa trên mục tiêu có thể là:
“Anna, 28 tuổi, nhân viên văn phòng. Mục tiêu chính của cô ấy là học tiếng Anh để thăng tiến trong công việc. Anna muốn có thể giao tiếp tự tin với đối tác nước ngoài trong vòng 6 tháng. Cô ấy gặp khó khăn trong việc duy trì động lực học tập và tìm thời gian học giữa lịch làm việc bận rộn.”
Với Personas này, team của bạn có thể tập trung vào việc phát triển các tính năng giúp duy trì động lực học tập và tối ưu hóa thời gian học cho người dùng bận rộn.
Lợi ích của Personas dựa trên mục tiêu:
- Giúp team tập trung vào việc giải quyết vấn đề cốt lõi của người dùng
- Tạo ra sự đồng cảm sâu sắc với người dùng
- Hỗ trợ việc thiết kế trải nghiệm người dùng hướng đến mục tiêu
Tuy nhiên, Personas dựa trên mục tiêu cũng có những hạn chế. Chúng có thể bỏ qua một số khía cạnh quan trọng khác của người dùng, chẳng hạn như đặc điểm nhân khẩu học hoặc kỹ năng công nghệ. Đó là lý do tại sao chúng ta cần xem xét các loại Personas khác.
🎯 Xem thêm: Tư duy thiết kế: công cụ vạn năng áp dụng trong mọi lĩnh vực
💗 Bài viết chỉ gợi mở những vấn cơ bản về 4 hình mẫu Personas khi áp dụng Tư duy thiết kế. Bạn cần được tư vấn & hướng dẫn + kết hợp AI và nhiều mẫu công cụ chuyên nghiệp để vận dụng Design Thinking hiệu quả, nhanh chóng vui lòng đăng ký với Trung Hòa ở Form bên dưới!
2. Personas dựa trên vai trò (Role-based Personas)
Loại Personas thứ hai mà chúng ta sẽ khám phá là Personas dựa trên vai trò. Loại này tập trung vào vai trò cụ thể của người dùng trong tổ chức hoặc trong cuộc sống của họ.
Đặc điểm của Personas dựa trên vai trò:
- Mô tả chi tiết về trách nhiệm và nhiệm vụ của người dùng
- Tập trung vào các kỹ năng và kiến thức cần thiết cho vai trò đó
- Thường bao gồm thông tin về mối quan hệ với các vai trò khác
Cách xây dựng Personas dựa trên vai trò:
- Xác định vai trò cụ thể của người dùng
- Mô tả các nhiệm vụ chính họ phải thực hiện trong vai trò đó
- Xác định các kỹ năng và kiến thức cần thiết
- Mô tả mối quan hệ của họ với các vai trò khác
Ví dụ về Personas dựa trên vai trò:
Giả sử bạn đang phát triển một phần mềm quản lý dự án. Một Personas dựa trên vai trò có thể là:
“David, 35 tuổi, Quản lý dự án tại một công ty công nghệ. Anh ấy phụ trách điều phối các dự án phát triển phần mềm, quản lý nhóm gồm 10 người. David cần theo dõi tiến độ dự án, phân配 công việc và báo cáo cho ban lãnh đạo. Anh ấy thường xuyên tương tác với các nhà phát triển, nhà thiết kế và khách hàng.”
Với Personas này, team của bạn có thể tập trung vào việc phát triển các tính năng giúp David quản lý dự án hiệu quả hơn, như bảng Kanban, biểu đồ Gantt, hoặc công cụ báo cáo tự động.
Lợi ích của Personas dựa trên vai trò:
- Giúp team hiểu rõ về ngữ cảnh làm việc của người dùng
- Hỗ trợ việc thiết kế các tính năng phù hợp với nhu cầu cụ thể của từng vai trò
- Tạo cơ sở cho việc phân khúc người dùng và tùy chỉnh trải nghiệm
Tuy nhiên, Personas dựa trên vai trò cũng có thể bị giới hạn bởi định kiến về vai trò và có thể bỏ qua các khía cạnh cá nhân quan trọng của người dùng.
3. Personas dựa trên tương tác (Engaging Personas)
Loại Personas thứ ba mà chúng ta sẽ thảo luận là Personas dựa trên tương tác, còn được gọi là Engaging Personas. Loại này đi sâu hơn vào khía cạnh cảm xúc và tâm lý của người dùng, tạo ra một bức tranh toàn diện và sống động về họ.
Đặc điểm của Personas dựa trên tương tác:
- Mô tả chi tiết về tính cách, sở thích và lối sống của người dùng
- Tập trung vào câu chuyện cá nhân và trải nghiệm của họ
- Thường bao gồm thông tin về môi trường sống và làm việc
Cách xây dựng Personas dựa trên tương tác:
- Xây dựng một câu chuyện cá nhân cho Personas
- Mô tả chi tiết về tính cách, sở thích và thói quen
- Xác định các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến họ
- Mô tả cách họ tương tác với sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn
Ví dụ về Personas dựa trên tương tác:
Giả sử bạn đang phát triển một ứng dụng đặt đồ ăn. Một Personas dựa trên tương tác có thể là:
“Minh, 32 tuổi, một freelancer thiết kế đồ họa sống tại Hà Nội. Anh ấy là một người yêu thích ẩm thực, thường xuyên thử nghiệm các món ăn mới. Minh sống một mình trong một căn hộ nhỏ ở quận 2, thường làm việc đến khuya và không có nhiều thời gian nấu ăn. Anh ấy thích sự tiện lợi nhưng cũng rất quan tâm đến chất lượng thực phẩm và trải nghiệm đặt hàng. Minh thường đặt đồ ăn qua ứng dụng 3-4 lần một tuần, chủ yếu vào buổi tối khi đang làm việc.”
Với Personas này, team của bạn có thể tập trung vào việc tạo ra một trải nghiệm đặt hàng mượt mà, có thể tùy chỉnh theo sở thích cá nhân, và có thể gợi ý các nhà hàng mới phù hợp với khẩu vị của Minh.
Lợi ích của Personas dựa trên tương tác:
- Tạo sự đồng cảm sâu sắc với người dùng
- Giúp team hiểu rõ hơn về ngữ cảnh sử dụng sản phẩm
- Hỗ trợ việc thiết kế trải nghiệm người dùng cá nhân hóa
Tuy nhiên, Personas dựa trên tương tác có thể mất nhiều thời gian để xây dựng và có nguy cơ trở nên quá chi tiết, làm mất focus vào các vấn đề cốt lõi.
4. Personas dựa trên dữ liệu (Data-driven Personas)
Loại Personas cuối cùng mà chúng ta sẽ khám phá là Personas dựa trên dữ liệu. Đây là loại Personas được xây dựng dựa trên phân tích dữ liệu thực tế về hành vi và đặc điểm của người dùng.
Đặc điểm của Personas dựa trên dữ liệu:
- Dựa trên dữ liệu thống kê và phân tích hành vi người dùng
- Thường bao gồm các chỉ số định lượng như tần suất sử dụng, thời gian trên trang, tỷ lệ chuyển đổi
- Có thể được cập nhật tự động khi có dữ liệu mới
Cách xây dựng Personas dựa trên dữ liệu:
- Thu thập và phân tích dữ liệu về hành vi người dùng
- Xác định các mẫu hình và phân khúc người dùng dựa trên dữ liệu
- Tạo ra các Personas đại diện cho mỗi phân khúc
- Liên tục cập nhật Personas khi có thêm dữ liệu mới
Ví dụ về Personas dựa trên dữ liệu:
Giả sử bạn đang quản lý một nền tảng học trực tuyến. Một Personas dựa trên dữ liệu có thể là:
“Nhóm người dùng A: Chiếm 35% tổng số người dùng. Chủ yếu truy cập vào buổi tối (7-11 giờ), dành trung bình 45 phút mỗi phiên học. Thường xuyên tham gia các khóa học về công nghệ và kinh doanh. Có tỷ lệ hoàn thành khóa học cao (75%) và thường xuyên tương tác trên diễn đàn (bình luận trung bình 3 lần/tuần).”
Với Personas này, team của bạn có thể tập trung vào việc tối ưu hóa trải nghiệm học tập cho nhóm người dùng này, ví dụ như cải thiện tính năng học tập vào buổi tối hoặc tăng cường tương tác trên diễn đàn.
Lợi ích của Personas dựa trên dữ liệu:
- Cung cấp cái nhìn khách quan và chính xác về hành vi người dùng
- Hỗ trợ việc ra quyết định dựa trên dữ liệu
- Có thể được cập nhật và điều chỉnh dễ dàng theo thời gian
Tuy nhiên, Personas dựa trên dữ liệu có thể thiếu đi yếu tố cảm xúc và câu chuyện cá nhân, làm giảm khả năng tạo sự đồng cảm với người dùng.
Kết hợp 4 loại Personas để tối ưu hóa trong Tư duy thiết kế
Sau khi đã khám phá 4 loại Personas chính trong Tư duy thiết kế, câu hỏi đặt ra là: Chúng ta nên sử dụng loại nào? Câu trả lời là: Tất cả chúng!
Mỗi loại Personas đều có những ưu điểm và hạn chế riêng. Bằng cách kết hợp cả 4 loại, bạn có thể tạo ra một bức tranh toàn diện và sâu sắc về người dùng của mình. Đây chính là chìa khóa để ứng dụng Tư duy thiết kế một cách hiệu quả.
Cách kết hợp 4 loại Personas:
- Bắt đầu với Personas dựa trên mục tiêu để hiểu rõ nhu cầu cốt lõi của người dùng.
- Sử dụng Personas dựa trên vai trò để đặt những nhu cầu đó vào ngữ cảnh cụ thể.
- Thêm chiều sâu cảm xúc và câu chuyện cá nhân thông qua Personas dựa trên tương tác.
- Cuối cùng, kiểm chứng và tinh chỉnh Personas của bạn bằng dữ liệu thực tế thông qua Personas dựa trên dữ liệu.
Bằng cách này, bạn sẽ có một bộ Personas đa chiều, vừa mang tính cá nhân hóa cao, vừa dựa trên dữ liệu thực tế. Điều này sẽ giúp team của bạn đưa ra những quyết định thiết kế sáng tạo và hiệu quả, đồng thời tạo ra những sản phẩm và dịch vụ thực sự đáp ứng nhu cầu của người dùng.
Lời khuyên cuối cùng khi sử dụng Personas trong Tư duy thiết kế:
- Luôn cập nhật Personas: Người dùng và thị trường luôn thay đổi. Hãy đảm bảo Personas của bạn cũng được cập nhật thường xuyên.
- Chia sẻ Personas trong toàn tổ chức: Personas không chỉ hữu ích cho team thiết kế. Hãy chia sẻ chúng với các bộ phận khác như marketing, bán hàng, chăm sóc khách hàng để tạo ra một hiểu biết thống nhất về người dùng.
- Sử dụng Personas như một công cụ giao tiếp: Khi thảo luận về các quyết định thiết kế, hãy luôn đặt câu hỏi “Điều này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến Persona A hoặc B?”
- Đừng quên tính đa dạng: Đảm bảo rằng bộ Personas của bạn phản ánh được sự đa dạng của cộng đồng người dùng thực tế.
- Kết hợp Personas với các công cụ khác: Personas hoạt động tốt nhất khi được sử dụng cùng với các công cụ Tư duy thiết kế khác như Bản đồ hành trình khách hàng hoặc Phân tích SWOT.
Bằng cách nắm vững và áp dụng linh hoạt 4 loại Personas này, bạn sẽ có một công cụ mạnh mẽ để đưa Tư duy thiết kế (Design Thinking) vào thực tiễn, tạo ra những sản phẩm và dịch vụ thực sự lấy người dùng làm trung tâm. Hãy nhớ rằng, mục tiêu cuối cùng không phải là tạo ra Personas hoàn hảo, mà là sử dụng chúng để tạo ra những trải nghiệm tuyệt vời cho người dùng thực sự của bạn.
Vậy, bạn đã sẵn sàng để bắt đầu hành trình khám phá và ứng dụng 4 loại Personas này trong dự án Tư duy thiết kế tiếp theo của mình chưa? Hãy bắt đầu ngay hôm nay và chứng kiến sự thay đổi mà chúng mang lại!
🎯 Xem thêm: Tư duy thiết kế: công cụ vạn năng áp dụng trong mọi lĩnh vực
💗 Bài viết chỉ gợi mở những vấn cơ bản về 4 hình mẫu Personas khi áp dụng Tư duy thiết kế. Bạn cần được tư vấn & hướng dẫn + kết hợp AI và nhiều mẫu công cụ chuyên nghiệp để vận dụng Design Thinking hiệu quả, nhanh chóng vui lòng đăng ký với Trung Hòa ở Form dưới đây!
Dr. Nguyễn Trung Hòa
